Zer da kolostroa?
Behi-kolostroa ugatz-guruinak sortzen du jaio eta 24 orduko epean, eta txahalaren mantenugai-iturri nagusia da. Ugaztun eme guztiek ekoizten dute, eta garrantzi handikoa da espezie guztietan, txahalaren biziraupena baldintzatzen baitu. Hausnarkarien kasuan, behiak barne, kolostroa ezinbestekoa da.
Behi-plazenta
Txahaletan kolostroaren garrantzia ulertzeko, beharrezkoa da behi- plazenta nolakoa den ulertzea. Plazenta korioiaren (enbrioia/fetua estaltzen duen kanpoko mintz) eta endometrioaren (umetokiaren barnealdea estaltzen duen ehuna) arteko lotura gisa definitzen da. Lotura honek bi egituren biloen elkartzea errazten du, eta horrela plazentak bere funtzioak betetzea ahalbidetzen du: amarengandik enbrioiari/fetura mantenugaien hornidura bermatzea, oxigeno/karbono dioxido trukea ziurtatzea, immunoerrefusioa saihestea eta umetokiari harrera-egoera idealean mantentzen laguntzea.
Korioiaren eta umetokiko mukosaren arteko batasun edo sartze mailaren arabera, plazentak aldaera desberdinetan sailkatzen dira. Behietan, plazenta kotiledoi sinepiteliokoriala da eta hiru geruza amarenak eta hiru fetuarenak ditu, eta horiek ez dute uzten immunoglobulina (Ig) amarengandik fetura transferitzen.
Beste espezie batzuen plazentan, hala nola gizakienan, korioia amaren zirkulazioarekin kontaktu zuzenean jartzen da eta Ig-a amarengandik enbrioira/fetura garraiatzen da, bere sistema immunologikoa garatu ahal izan arte.
Aitzitik, hausnarkarien plazenta Ig-rekiko iragazgaitza da, eta horrek esan nahi du txahalak immunitate eskuraturik gabe jaiotzen direla, beraz, kolostroaren kontsumoaren menpe daude hura lortzeko eta, horrela, beren sistema immunologikoa indartzeko.
Kolostrogenesia eta kolostroaren konposizioa
Behiaren kolostroa ugatz-guruinaren lehenengo jariaketa da. Erditze osteko 24 orduetan. Une horretatik aurrera eta 72 ordu arte deitzen zaio trantsiziozko esnea.
Behi kolostroa esne-jariapenen eta odol-serumaren osagaien nahasketa batez osatuta dago, gehienbat immunoglobulinak (Ig) eta erditze aurreko fasean ugatz-guruinean pilatzen diren beste serum-proteina batzuk.
Jaio baino hiru edo sei aste lehenago sortzen hasten den arren, azken bi asteetan handitzen da antigorputzen eta beste substantzien kontzentrazioa nabarmen. Kolostrogenesia hormona laktogenikoen eraginpean gertatzen da, prolaktina barne, eta bat-batean gelditzen da jaiotzean .
Zer dira immunoglobulinak (Ig)?
Ig-ak B linfozito helduek antigeno baten estimulazioari erantzunez sintetizatzen dituzten plasma-proteinak dira, eta organismoaren defentsa espezifikorako antigorputz gisa jokatzen dute.
Ig motak
Gamma globulina
IgG edo gamma globulina txikiena da eta odoletik irten eta gorputzeko beste atal batzuetara irits daiteke patogeno inbaditzaileak identifikatu eta suntsitzen laguntzeko.
Immunoglobulina M
IgM handiagoa da eta sepsis kasuetan gorputza babesteko lehen defentsa-lerroa da, odolean geratuz eta animalia bakterioen inbasioetatik babestuz.
Immunoglobulina A
IgA muki-mintzen gainazalera lotzen da eta babesten ditu, patogenoak epitelioan itsastea eta gaixotasunak eragitea eragotziz.
Behi-kolostroaren osaera
Behi kolostroak normalean 50 eta 150 mg/ml Ig izaten ditu, eta horietatik %80-95 IgGk osatzen du, %7 inguru IgMk eta %5 inguru IgAk.
IgG, eta bereziki IgG1, odoletik bularreko hesia zeharkatuz kolostrora transferitzen dira garraio-mekanismo espezifiko baten bidez: bularreko albeolo-epitelioko zelulen errezeptoreek IgG1 hartzen dute zelulaz kanpoko fluidotik eta fagozitatu, garraiatu eta azkenik jariapen luminaletan askatzen dira.
Zelula epitelialek hartzaile hau adieraztea gelditzen dute, batez ere edoskitzearen hasieran prolaktina kontzentrazioak handitzen direnean.
Horrez gain, kolostroak amaren zelulak ere baditu, batez ere leukozitoak, linfozitoetan (% 22), neutrofiloetan (% 38) eta makrofagoetan (% 40) banatzen direnak; hazkuntza-faktoreak; hormonak; zitokinak; faktore antimikrobiano ez-espezifikoak; eta mantenugaiak.
Kolostrotik esne heldurako trantsizioa
Osagai gehienen kontzentrazioak erditze osteko lehenengo jariapenetan (kolostroaren lehenengo jeztean) dira altuenak , eta gero pixkanaka jaisten dira hurrengo sei jezketan (trantsizioko esnea), kontsumorako saltzen den esne oso normalaren kontzentrazio baxuetara iritsi arte.
Osagaien kontzentrazioa (gantz, proteina, kaseina, Ig, kaltzioa, etab.) pixkanaka gutxitzen da, eta horregatik kolostroak onura ugari ditu esne helduarekin edo esne osoarekin alderatuta.
Hala ere, kontuan izan behar da kolostroan laktosa kontzentrazioa esne helduan baino txikiagoa dela , beste osagaien alderantzizko eraginez. Gertakari hau bat dator jaioberri den txahalaren fisiologiarekin, non laktasa kontzentrazioak baxuak diren jaiotzean eta denborarekin handitzen diren.
Kolostroaren funtzioak.
Kolostroak onura asko ditu. Bizitzako lehen egunetan txahalak kaltetu ditzaketen gaixotasun guztiak prebenitzeko eskura dugun “sendagairik” onena dela uste da, hainbat funtzio betetzen baititu:
Immunologikoa
Kolostroak infekzioei aurre egiten die. Behiak txahalera defentsak transferitzeko duen modua da, harik eta txahalak bere kabuz sortu ahal izan arte, immunitate humoral egokirik gabe jaiotzen baita.
Horrela, hesteetako xurgapenaren bidez Ig-ak eskuratzeak txahalak gaixotasunetatik babesten ditu, haien sistema immunologikoa guztiz funtzional bihurtu arte.
Termoerregulatzailea
Termogenesirako energia-iturri bikaina da, glukosa, aminoazido eta gantz-azido kantitate handiak ematen baititu. Frogatu da 10 °C-tan mantendutako 12 orduko Holstein txahaletan bero-ekoizpena % 18 eta % 9 handitu dela, hurrenez hurren, kolostroa kontsumitu eta ondorengo lehen eta bigarren orduetan.
Gainera, 2 kg-ko kolostro-janari batek 40 kg-ko txahal jaioberri baten energia-beharrak ase ditzake, 10 °C-tan 24 orduz mantenduta. Beraz, kolostroaren kontsumo goiztiarra termogenesirako bezain garrantzitsua dela uste da immunitate pasiborako.
Nutrizio-arlokoa
Txahalaren hazkuntzan eta garapenean laguntzen du. Jaioberriaren mantenugaien iturri nagusia da, proteinak, aminoazido esentzialak eta ez-esentzialak, gantz-azidoak, laktosa, bitaminak eta mineralak emanez, guztiak bere metabolismo eta garapen normalerako beharrezkoak direnak.
Purgatiboa
Heste-funtzioa hobetzen du . Magnesio gatz eduki handiari esker , efektu laxantea du eta hesteetako mugikortasuna sustatzen du. Peristalsia aktibatzen du, mekonioaren kanporatzea sustatuz eta, horrela, gehiegizko loditzea eragotziz.
Laktokrinoaren hipotesia
Aipatutako funtzioez gain, “laktokrino hipotesia” deritzona dago, eta horren arabera, kolostroaren osagai batzuek, bereziki hazkuntza faktoreek eta hormonek , funtsezko zeregina izan dezakete jaioberriaren hazkuntzan eta garapenean, hau da, txahalaren etorkizuneko errendimenduan eragin iraunkorra izan dezakete, hazkuntzan eta baita esne-ekoizpenean ere.
Behi-kolostroari buruz gehiago jakin nahi baduzu, gure albaitari Carlota Antelo del Ríok Vaca Pinta aldizkarian idatzi du horri buruz. Bere artikuluaren lehen zatia irakur dezakezu.
Behi-ustiategi bat duzu? GPS lepoko adimendunak zure behiak kontrolatzen ditu haien ongizatea eta produktibitatea bermatzeko.
